قلم رنجه

رستاخیز(مانی چیت ساز)

عارضم خدمت رییس بزرگ،بابابزرگ،مهربون،دمت گرم،اینم کارت ماشین،اینم سوییچ.خیلی حال دادی،فقط یه مورد داشت این قضیه،می دونی،ماشینش خیلی توپ بود،ماشالا قبراق،روپنجه،با استیل،خوش تیپ و قیافه،فقط این ماشین به درد این جاده نمی خورد،اینجا یه FH،یه 18چرخ،دیگه کم کم بلیزر می خواست والا...

به ماشین خیلی فشار اومد،خیلی جاها کفش گیر می کرد،یا نمی کشید از سربالایی بالا بره،ولی می رفت،می بردیمش.با هم خوب ایاق شده بودیم،همیشه هوای همو داشتیم،تو خوشی و نا خوشی.البته آخرش به ری افتاده بود .ولی ماشالاش باشه،80سال کار کردا...مرگ نداشت.

حیف که ما دووم نیاوردیم،و گرنه این حالا حالاها ماشین بود.این آخرا از سر سرطان حنجره،به سرفه افتاده بود،مغزش سالمه،آی سی مایسی هاش همه سالمن،فقط بعضی وقتا هنگ می کرد،که اونم خودش بالا نمی یومد.خلاصه هنوز رو به راهه.اگه کسی دست دوم به کارش می یاد،می تونه از موتور،مغز،کلیه،کاربرات...خلاصه هر چیزیشو بتونن مصرف کنن،سالمه دیگه.حتی حنجره رو هم دادیم عوض کردن وقتی76ساله بود،ولی خوب این زیاد به درد کسی نمی خوره.نه این که کلی کشته مرده ی صدای موتورش بودن،بهتره دیگه کسی این صدا رو نداشته باشه.

خلاصه دیشب،همین چندساعت پیشا،بردنش سردخونه.گویا چون خاموش شده و سوییچش هم اینجاست،دیگه نمیشه از یدکیاش استفاده کرد.البته کارت اهدای عضو هم داشتما.حالا اگه شما می خوای بدم به شما؟نه...باشه،چاکریم،امری فرمایشی؟...قربونت،می گم این پل صراط رو پهن کردین یا هنوز لنگ بودجه است؟...خدا از خدایی کمت نکنه،پس ما با خیال راحت رد بشیم دیگه؟...می رسم بعدا خدمتتون.فعلا خداحافظ.

نمکی (رضا ولی زاده )

چرخ های  گاری توی گل کند و لغزان پیش می رفت هرمز کمی جلوتر از قاطر، چاله ها را می پایید. یک لحظه برگشت، روی گاری را نگاه کرد. با خودش گفت: خیس نشده باشد!

بعد دستی توی یال خیس قاطر فروبرد و آهی کشید. کسی صدایش زد. هرمز سر چرخاند، قطره های باران توی صورتش ریخت. صاحب صدا را نشناخت، احتمالا یکی از مغازه دارها بود که نمک می خواست. فقط توانست بگوید: تمام کردم!

- پس اینها چیست روی گاری؟

جوابی نداد. اول هرمز، بعد قاطر و بعد گاری، هر سه چرخیدند و از پیچ کوچه گذشتند. این بار صدای زنانه ای با زوزه باد درهم پیچید: آقا هرمز دوتا بسته نمک بگذارید روی پله ها ...دارم می آیم.

هرمز ایستاد، سرش را بلند کرد، زن داشت پنچره را می بست. دوباره راه افتاد. کمی دورتر صدای باز شدن در و فریاد زن را شنید: پس کجا رفتید؟ با شما هستم!

سرپیچ بعدی "رضا آ‍ژان " جلویش سبز شد:

- آهای! اگر نمکت خیس نیست، یک بسته بده تا بعدا حساب کنیم.

بی محلی هرمز را که دید با صدای بلند گفت:

- مگر کری تو؟

هرمز، قاطر و گاری هرسه چرخیدند و در سرازیری کوچه تنگ و خلوت گم شدند.

هوا هنوز تاریک نشده بود که هرمز خیس و نفس زنان، راه رفته را برمی گشت. قاطر، گاری و خودش را به سختی از سر بالایی بالا می کشید. بخار از سوراخ های بینی اش بیرون می زد. چرخ گاری و فروافتادن چیزی شنیده شد.

" رضا آژان " رسید و با خنده گفت: حقت است، سرت را می اندازی پایین عین یابو می روی. جواب آدم را هم نمی دهی، ها؟

قاطر جستی زد و گاری را بیرون کشید. بار از روی گاری غلتید و پایین افتاد.

رضا آژان جلو رفت. می خواست بسته ای نمک بردارد. گونی را کنار زد. دسته ای موی مشکی و بلند توی دستش آمد. فریاد زد و دستش را عقب کشید. هرمز گفت: ملیحه است، دخترم. بردمش مریض خانه، گفتند تمام کرده.

قاطر و گاری رفته بودند، هرمز ملیحه را روی دوشش انداخت، چرخی زد و در پیچ کوچه گم شد.

پوست نارنج

صمد بهرنگی

آری گناه من بود. گناه من بود که مجبور شدم روز جمعه در شهر بمانم. شاید هم گناه زن قهوه چی بود که دل درد گرفته بود. اما نه، نه گناه من بود و نه گناه زن قهوه چی. قضیه به این سادگی هم نیست. بهتر است اول ماجرا را برای شما نقل کنم تا خودتان بگوئید که گناه از که بود، شاید هم گناهی در بین نباشد.
ظهر روز پنجشنبه بود. جلو قهوه خانه زیر سایه ی درخت توت نشسته بودم. دیزی می خوردم که بعد بروم سر جاده. و از آنجا با اتوبوس به شهر. مدرسه را تازه تعطیل کرده بودم. طاهر، نمی دانم چه زود، کتابهایش را به خانه برده بود و گاری را آورده بود همانجا سر استخر و به اسب آب می داد. از جیب های باد کرده اش مرتب نان در می آورد و می خورد. قهوه چی بساط دیزی را از جلوی من برداشت و به پسرش صاحبعلی گفت چایی و قلیان برای من بیاورد و پهلوی من نشست و گفت: آقا معلم خواهش کوچکی داشتم.
من گفتم: امر بکن، نوروش آقا.
صاحبعلی چای آورد و رفت قلیان چاق کند. قهوه چی گفت: «مادر صاحبعلی شب تا حال دل درد گرفته و آرام و قرار ندارد. عرق شاه اسپرم دادیم خوب نشد، زنجبیل و نعناع دم کردیم دادیم خوب نشد، ننه منجوق گفته که اگر پوست نارنج دم بکند و بخورد خوب می شود. اما توی ده پوست نارنج پیدا نمی شود. من خودم یک تکه داشتم که چند روز پیش نمی دانم به کی دادم. خوب، آقا معلم، حالا که تو می خواهی بروی شهر، زحمت بکش یک کمی پوست نارنج برای ما بیاور.»
صاحبعلی قلیان را آورد و گذاشت جلو من و خودش سرپا کنار من ایستاد که حرف های ما را بشنود. وقتی من گفتم: روی چشم نوروش آقا. حتماً می آورم، صاحبعلی چنان خوشحال شد که انگار مادرش را سالم و سرپا می دید.
صبح روز شنبه که سر جاده از اتوبوس پیاده شدم نارنج درشتی توی کیف دستیم داشتم. از قدیم گفته اند دم کرده ی پوست نارنج برای دل درد خوب است. اما کدام دل درد؟
از سر جاده تا ده، تند که می رفتی، سه ربع ساعت طول می کشید. قدم زنان آمدم و به ده رسیدم. اول سری به منزل خودم زدم. نارنج و دو سه کتابی را که سر کلاس لازم بود، برداشتم و بیرون آمدم. صاحبخانه در حیاط جلوم را گرفت و پس از سلام و علیک گفت: خدا رحمتش کند. همه رفتنی هستیم.
آخ!.. صاحبعلی بی مادر شد. طفلک صاحبعلی! حالا چه کسی صبح ها نان به دستمال تو خواهد بست که بیاوری سر کلاس بخوری؟
نارنج انگار در کف دستم تبدیل به سنگ شده بود و سنگینی می کرد.
پرسیدم: کی؟
صاحبخانه گفت: شب پنجشنبه، از نصف شب گذشته. دیروز خاکش کردیم.
دوباره به منزل برگشتم و نارنج را پشت کتاب ها قایم کردم. بعد، از آنجا درآوردم و توی رختخوابم تپاندم. نمی خواستم وقتی صاحبعلی یا قهوه چی به منزل من می آیند، نارنج را ببینند.
قهوه خانه یکی دو روز تعطیل شد، بعد دوباره راه افتاد. اما صاحبعلی تا ده بیست روز هوش وحواس درست و حسابی نداشت، انگار خندیدن یادش رفته، بازی نمی کرد، همیشه تو فکر بود. با من اصلا حرف نمی زد. انگار سالهاست با هم قهریم. حتی به قهوه خانه هم که می رفتم زورکی جواب سلام مرا می داد.
قهوه چی از رفتار سرد صاحبعلی نسبت به من خجالت می کشید و به من می گفت: با همه این جور رفتار می کند، بخاطر شما نیست آقا معلم.
من می گفتم: معلوم است دیگر. بچه تحملش را ندارد. چند ماهی باید بگذرد تا کم کم فراموش کند.
از وقتی که مادر صاحبعلی مرده بود، قهوه چی خانه و زندگی مختصرش را هم جمع کرده آورده بود به قهوه خانه و پدر و پسر شب و روزشان را آنجا می گذراندند. من گاهی وقت ها نصفه های شب از قهوه خانه به منزلم برمی گشتم.
مدتی گذشت اما صاحبعلی به حال اولش برنگشت. روز به روز رفتارش با من بدتر می شد. کمتر به درس گوش می داد و کمتر یاد می گرفت. البته در بیرون و با دیگران رفتارش مثل اول بود. فقط به من روی خوش نشان نمی داد.
من هر چه فکر کردم عقلم به جایی نرسید. نتوانستم بفهمم که صاحبعلی چرا بعد از مرگ مادرش از من بدش می آید. گاهی با خودم می گفتم «نکند صاحبعلی فکر می کند که در مرگ مادرش من مقصرم؟» اما این فکر آنقدر احمقانه و نامربوط بود که اصلاً نمی شد اهمیتی به آن داد.
پیش خود خیال می کردم مادر صاحبعلی از آپاندیسیت مرده است و احتیاج به عمل جراحی فوری داشت تا زنده می ماند.
روزی سر درس به کلمه ی نارنج برخوردیم. من از بچه ها پرسیدم: کی نارنج دیده است؟
صدا از کسی بلند نشد. اما نوه ی ننه منجوق انگار می خواست چیزی بگوید اما نگفت.
من باز پرسیدم: کی می داند نارنج چی است؟
باز صدا از کسی بلند نشد. اما نوه ی ننه منجوق انگار دلش می خواست چیزی بگوید ولی دهانش باز نمی شد.
من گفت: حیدرعلی. مثل این که می خواهی چیزی بگویی، ها؟ هر چه دلت می خواهد بگو جانم.
حالا همه چشم ها به طرف نوه ی ننه منجوق برگشته بود. غیر از صاحبعلی که راست تخته سیاه را نگاه می کرد که مثلا به حرف های من گوش نمی دهد. از لحظه ای که حرف نارنج پیش آمده بود صاحبعلی راست نشسته بود و تخته سیاه را نگاه می کرد.
نوه ی ننه منجوق با کمی ترس و احتیاط گفت: آقا من نارنج دارم.
کسی از حیدرعلی انتظار چنین حرفی را نداشت. از این رو همه یک دفعه زدند زیر خنده. صاحبعلی هم برق از چشمانش پرید و بی اختیار به طرف نوه ی ننه منجوق برگشت. همه می خواستند شکل و شمایل نارنج را زودتر ببینند.
علی درازه، شیطان ترین شاگرد کلاس، بلند شد و گفت: دروغ می گوید آقا، اگر نارنج دارد نشان بدهد.
علی درازه را سر جایش نشاندم و گفتم: خودش می خواهد نشان بدهد.
راستی هم نوه ی ننه منجوق کتاب علوم خود را درآورده بود و صفحه هایش را به هم می زد و دنبال چیزی می گشت اما پیدا نمی کرد و مرتب می گفت: الان نشانتان می دهم. گذاشته بودم وسط عکس قلب و عکس رگ ها.
من کتاب را از نوه ی ننه منجوق گرفتم. حالا همه ی چشم ها به دست های من دوخته شده بود حتی چشم های صاحبعلی. همه می خواستند ببینند نارنج چه تحفه ای است. من از این که صاحبعلی را یواش یواش سر مهر و محبت می آوردم، خوشحال بودم. اما نمی توانستم بفهمم که کجای کار باعث شده است که صاحبعلی به من توجه کند. آیا فقط می خواست شکل نارنج را ببیند؟
تصویر قلب و رگ های بدن را در کتاب حیدرعلی پیدا کردم و آن دو صفحه را به همه نشان دادم. البته نارنجی در کار نبود اما لکه ی زرد رنگی روی هر دو صفحه کتاب دیده می شد.
قبل از همه صاحبعلی بلند شد وسط کتاب را نگاه کرد و بعد منتظر حرف زدن من شد. بوی نارنج از لای کتاب می آمد. یک دفعه چیزی به یادم آمد که تا آن لحظه پاک فراموش کرده بودم.
چند روز بعد از مرگ مادر صاحبعلی من نارنج را برده بودم و به ننه منجوق داده بودم که نگاه دارد تا اگر باز کسی احتیاج پیدا کرد بیاید از او بگیرد.
ننه منجوق گیس سفید ده بود. مردم می گفتند که همه جور دوا و درمان بلد است. مامایی هم می کند.
ننه منجوق با نوه اش حیدرعلی زندگی می کرد و دیگر کسی را توی دنیا نداشت. از این رو حیدرعلی را خیلی دوست می داشت. حیدرعلی هم غیر از مادر بزرگش کسی را نداشت. توی ده همه به او «نوه ی ننه منجوق» می گفتیم. کمتر اسم خودش را بر زبان می آوردیم. وقتی یادم آمد که نارنج را به ننه منجوق داده بودم، فهمیدم که لکه ی زرد کتاب حیدرعلی هم مال تکه ای از پوست همان نارنج است که ننه منجوق به نوه اش داده و او هم گذاشته لای صفحه های کتابش.
من خودم هم وقتی به مدرسه می رفتم پوست نارنج و پرتقال را لای صفحه های کتابم می گذاشتم که کتاب خوشبو بشود.
نوه ی ننه منجوق وقتی دید چیزی لای کتاب نیست مثل این که چیز پرقیمتی را گم کرده باشد زد زیر گریه و گفت: آقا نارنج ما را برداشته اند.
من به صورت یک یک بچه ها نگاه کردم. کدام یک ممکن بود نارنج حیدرعلی را برداشته باشد؟ علی درازه؟ طاهر؟ صاحبعلی؟ کدام یک؟
نوه ی ننه منجوق را ساکت کردم و گفتم: حالا گریه نکن ببینم چکارش کرده ای. شاید هم گم کرده باشی.
نوه ی ننه منجوق گفت: نه آقا. صبح نگاهش کردم، سر جاش بود. ظهر هم به خانه نرفتم.
راست می گفت. ننه ی طاهر از شب پیش شکمش درد گرفته بود و می خواست بزاید و ننه منجوق هم بالای سر او بود و حیدرعلی ناچار ظهر در مدرسه مانده بود.
من گفتم: بچه ها، هر کی از نارنج حیدرعلی خبری دارد خودش بگوید. ما که دیگر نباید به هم دروغ بگوییم. ما با هم دوست هستیم. گفتیم دروغ را به کسی می گوییم که دشمن ما باشد و ما بهش اعتماد نداشته باشیم.
صاحبعلی دو چشم و دو گوش داشت و دو چشم و دو گوش دیگر هم قرض کرده بود و با دقت نگاه می کرد و گوش می کرد.
من دوباره گفتم: خوب، بالاخره معلوم نشد نارنج را کی برداشته؟
لحظه ای صدا از کسی بلند نشد. بعد علی درازه دست دراز کرد و گفت: آقا ما برداشتیم اما حالا دیگر پیش من نیست.
من گفتم: پس چکارش کردی؟
علی درازه گفت: آقا دادم به قهرمان که کتابش را خوشبو کند، حالا می گوید که پیش من نیست، پس داده ام.
قهرمان از جا بلند شد و گفت: آقا راستش را بخواهی نصفش پیش من است.
من گفتم: پس نصف دیگرش؟
قهرمان گفت: آقا نصف دیگرش را دادم به طاهر.
قهرمان یک تکه ی کوچک پوست نارنج از وسط کتاب حسابش درآورد و آورد گذاشت روی میز من. پوست نارنج مثل سفال خشک شده بود. همه ی نگاه ها از صورت طاهر برگشت به طرف میز من. همه می خواستند آن را بردارند و نگاه بکنند و بو کنند. من دفتر نمره را روی پوست نارنج گذاشتم و رویم را به طرف طاهر کردم. طاهر ناجار بلند شد و گفت: آقا من نصف نصفش را دارم. باقیش را دادم به دلال اوغلی.
طاهر هم تکه ی کوچکتری از پوست نارنج از وسط کتاب علوم درآورد و داد به من. به این ترتیب پوست نارنج پنج شش بار نصف شده بود و به آخرین نفر فقط تکه ی بسیار کوچکی به اندازه ی نصف بند انگشت رسیده بود.
با پیدا شدن هر تکه ی پوست نارنج نوه ی ننه منجوق کمی بیشتر به حال اولش بر می گشت. اما صاحبعلی بدون آن که حرفی بزند یا بخندد با دقت تکه های پوست نارنج را می پایید و منتظر آخر کار بود.
وقتی تمام تکه ها جمع شد، همه را توی دستم گرفتم که ببینم چکار باید بکنم. می خواستم اول از همه به بچه ها بگویم که این، خود نارنج نیست بلکه تکه ای از پوست آن است که خشک شده. اما صاحبعلی مجالی به من نداد. یک دفعه از جایش بلند شد و با قهر و غضب با مشت به دست من زد، بطوری که تکه های پوست نارنج به هوا پرت شد و هر کدام به طرفی افتاد.
چند نفری دنبال آن ها به زیر نیمکت ها رفتند اما به صدای من همه بیرون آمدند و ساکت و بی صدا نشستند. خیال کرده بودند که من عصبانی شده ام و ممکن است کسی را بزنم. صاحبعلی رفت نشست سر جایش و زد زیر گریه. چنان گریه ای که نزدیک بود همه را به گریه بیندازد.
***
شب آنقدر در قهوه خانه ماندم که همه ی مشتری ها رفتند و فقط من و صاحب قهوه خانه و صاحبعلی ماندیم.
مطمئن بودم که سر نخ را پیدا کرده ام و با کمی دقت می توانم همه چیز را بفهمم. منظورم این است که علت ترشرویی و قهر صاحبعلی از من حتماً یک جوری به قضیه ی نارنج مربوط می شد، اما چه جوری؟ این را هنوز ندانسته بودم.
صاحبعلی روی سکو نشسته بود و روی کتاب خم شده بود که مثلا دارد درس می خواند و کارهای مدرسه اش را می کند. اما من خوب ملتفت بودم که منتظر حرف زدن من است. وقتی قهوه خانه خلوت شد من گفتم: حالت چطور است صاحبعلی؟
صاحبعلی جواب نداد. قهوه چی گفت: پسر، آقا معلم با تو است.
صاحبعلی سرش را کمی بلند کرد و گفت: حالم خوب است.
گفتم: صاحبعلی اگر دلت می خواهد این دفعه که به شهر رفتم برایت نارنج بخرم بیاورم، ها؟
من این را گفتم که صاحبعلی را به حرف بیاورم و منظور دیگری نداشتم. قهوه چی می خواست باز حرفی بزند که من خواهش کردم کاری به کار ما نداشته باشد. صاحبعلی چیزی نگفت. من دوباره گفتم: صاحبعلی نارنج نمی خواهی؟
صاحبعلی ناگهان مثل توپ ترکید و گفت: اگر راست می گویی چرا وقتی ننه ام می مرد، نارنج نیاوردی؟ اگر تو نارنج می آوردی ننه ام زنده می ماند.
صاحبعلی دق دلش را خالی کرد و زد زیر گریه. نوروش آقا نمی دانست چکار بکند، پسرش را آرام کند یا از من بخشش بخواهد و جلو اشکی را که چشمهایش را پر کرده بگیرد.
حالا لازم بود که یک جوری صاحبعلی را قانع کنم که پوست نارنج نمی توانست جلو مرگ مادرش را بگیرد. اما این کار، کار بسیار مشکلی بود

هوا آنقدر سرد شده بود که دلم می خواست کنار شومینه لم بدهم و در حالیکه آهنگ ملایمی در گوشم می پیچد؛در چیزهایی که می تواند برایم لذت بخش باشد؛غرق شوم.

چندبار صدای لیلا زدم.این اواخر گوشهایش هم نمی شنوید.بزرگم کرده بود و بعد از مرگ پدر شد تمام خانواده ای که می توانستم داشته باشم.با فریادهایی که دیگر عادتم شده بود،صدایش کردم.چقدر از صدایم بدم می آمد.مثل کشیدن ناخن بر روی آهن زنگ زده می مانست،که مو را بر تن سیخ می کرد.سوز سردی که می وزید ،دهان کج من را به لرزش درآورده و چانه ام را که آب دهان از آن آویزان بود؛می سوزاند.بالاخره خودش آمد؛مثل ساعت خورشیدی،دقیق و حساس به نور و بدون توجه به فریادهای من.تا غروب می شد؛ می آمد و لرز لرزان با همان دستهای چروکیده،دسته ی ویلچر را می گرفت و می برد کنار شومینه.همیشه حرف می زد.از مشائرش تنها زبانش بود که سالم مانده و مدام در دهانش می چرخید؛که اگر آن هم از کار می افتاد حتما حرف زدن آدمها را نیز از یاد می بردم.

هنگام حرکت دادن؛ آنقدر صندلی به این طرف و آن طرف پرتاب می شد که گمانی جز افتادن نداشتم.اما مثل همیشه باز جلوی شومینه بودم.گاهی آنقدر حسوی ام می شد از اینکه پیرزنی لاغر و استخوانی که هر لحظه انتظار شکستن استخوانهایش می رفت؛اینچنین باقوه است و جوانی مثل من...

هنوز داشت بلند بلند حرف می زد.شاید می خواست خودش هم بفهمد چه می گوید.تصمیم گرفته بودم یک پرستار جوان بیاورم.پولش که بود؛اما نشد-یعنی نتوانستم-او دیگر جزئی از خانه ،اثاث قدیمی آن و حتی شاید تمام خاطرات زندگی تحقیرآمیز من بود.در ذهنم لحظه ای،خاطره ای و یا خنده وگریه ای بدون او نبود.دلش برایم نمی سوخت،دوستم داشت،هستی و دلخوشی اش من بودم و البته دلخوشی من هم، او.

***

لم داده بودم و چرت می زدم.باد با صدای سوزناکی به شیشه  فشار می آورد و می لرزاند و من از گرمایی که مرا در خود غرق کرده بود؛لذت می بردم.لیلا داشت می گفت:«عجب سوز سردیه!مغز استخوون رو می ترکونه.لااقل ای کاش برف می اومد تا بَلکَم سوز کم شه...زمستونم زمستونای قدیم.این موقع پاروآ توی راپلّه های پشت بوم ،بود ؛اما حالافقط سوزش میاد و آدمو خشک میکنه!»

پتو را کشید تا زیر خرخره ام و طوریکه انگار مطمئن شود صدایش دارد در می آید،بلندتر ادامه داد:«آقا! از فردا دیگه نمی برمت توی ایوون.راستش می ترسم سینه پهلو کنی!تواَم که ،قربونت بِرَم،بَد مرض.اونوقت من می مونم معطل که خدای نکرده، توسرمای زار- اون هم دستِ تنها- چکارت کنم؟

می دونی مادر؟! دیگه حتی تا دَمِ دَرِ باغ هم نمی تونم برم...فریبا هر روز یه سر میاد و چیزایی که بخوایم؛می خره.شناختی که کی رو میگم؟ برا باغ بغلیا کار میکنه.نمی دونی چه جواهریه؛اصلا پنجه آفتاب .امّا طفلک دلش خونه.می گفت اولش فقط خدمه ی دختر ته تغاریِ اربابش بوده؛ ولی حالا شده ساقی مجلس زهرماری آقاش...الهی آقاییش بخوره تو سرش!

می دونم.اولش منم دختررو مقصر می دونستم.می گفتم اگه ریگی تو کفشش نیست،بزاره بره.اما بعد که برام گفت از سر ناچاری،برای خرجِ دوا درمون مادر مریض و پدر علیلش مجبوره حقارت بکشه،دلم براش سوخت...»

چشم هایم نیمه باز بود و به معنی کلماتی که پشت سر هم از دهان لیلا بیرون می ریخت،فکر می کردم.لیلا با آخ و ناله ی همیشگی -که از درد پا و کمرِ تا خورده اش می کرد- روی تشک دراز کشید.جای او همیشه آنجا بود؛کنار میز سلطنتی گرد و خاک گرفته ای که دیگر خاطره ی غذاهای خوش طعم آن را، به یاد نداشتم.شال را چنان به کمرش محکم گره کرد که گفتم حالاست که مهره هایش از هم بپاشد.

داشت ذکر شبش را می گفت.تمام که شد حرف هایش را از سر گرفت.سرش را روی بالش گذاشته بود و عینک به چشم نداشت.در حالیکه چشم هایش بسته بود،حرف می زد.انگار داشت چیزهایی  که در خواب باید ببیند را از حفظ می کرد!

بیشتر وقتها همینطور با خودش همه چیز را مرور می کرد.گاهی وقایع جدید و شاید هم تکراری.با اینکه این روزها حرف هایش را با نفس نفس بیرون می ریخت؛اما باز مرتب فک می جنباند تا آن استخوان بیرون آمده ی چانه اش خشک نشود.مهم این بود که می گفت تا نپوسد!فرقی هم نمی کرد مخاطبش عنکبوت های آویزان شده از اشیای عتیقه ی اتاق باشد یا جسم کج و معوج مچاله شده در صندلی چرخدار!

 او می گفت و من با مردمک پایین آمده ی چشمهایم خط نازک آب دهان ،که روی سینه ام ختم می شد را دنبال می کردم.دوباره از دیدن نقش لکه های تیره ی آن، روی زمینه ی زرد لباسم ،چندشم شد.ای کاش می توانستم آن خط را قطع کنم!اما چه تلاش بیهوده ای که بخواهی انگشتان بالا و پایین رفته ات را به زیر چانه ات برسانی ویا با صداهایی که برای هیچ کس به خصوص لیلای پیر و پرحرف که گوشش هم سنگین شده بود؛بفهمانی که کمکت کند.

همیشه سرم را تکان می دادم تا جائیکه شاید آن خط،سرانجام در لکه تیره غرق شود!

یکدفعه صدای لیلا قطع شد.داشت درباره ی همان دختر حرف می زد و شاید هم از زمان هایی که دختری بوده و برای کلفتی به این خانه آمده.همه زجرها و سختی هایی که کشیده بود را برایم مثل لالایی گفته بود.

صورتش در سایه های قرمز و نارنجی شعله های شومینه پوشیده شده بود و آتش در مردمک گشاد شده چشمهایش می رقصید.چنان سرفه می کرد که انگار داشت بالا می آورد.بالاخره حرف زدن بی وقفه،جانش را داشت می گرفت؛آب در نایش پریده بود!

                                                                ***

گردنم چنان خم شده که سرم بر روی شانه افتاده است.در مقابل چشمانم لیلا،با چهره ای کبود و پف کرده،فشرده شده است.

سه شب گذشته و دیگر خاکسترهای شومینه هم سرد شده است.صدای دانه های برف که باد با شتاب، بر شیشه  له می کرد را می شنیدم.انگار زنگی که هر روز چند بار به صدا در می آمد هم، از رمق افتاده بود.حتما فریبا بود؛همان خدمتکار معصوم باغ همسایه که حالا...

تمام زندگی اش اینطور بود؛لیلا اینطور می گوید یا شاید می گفت!

...دیگر توان تحمل نداشتم .حالم از بوی تعفنی که از تمام کالبد اتاق به طرف بینی ام کشیده می شد؛به هم می خورد.باید کاری می کردم .کاری که تا به حال نکرده بودم و شاید جرأت انجام آنرا به خود ندیده بودم! لیلا که مرده بود.شاید هم نمرده باشد.ولی من که زنده ام.دارم نفس می کشم...

دستم را با نیرویی که برایم مانده بود،بر روی چرخ های صندلی گذاشتم.سخت توانستم با انگشتان یخزده ام برجستگی های لاستیک را لمس کنم.باید می چرخاندمشان؛با هر دو دستم. سرم آنقدر بر شانه سنگینی می کرد که صندلی را به پهلو انداخت.تا به حال به این فکر نکرده بودم که کرم ها چگونه راه می روند وحالا من باید بدن و پاهایی سنگین و بی حس را چگونه بر زمین بکشم!

یک چرخ در هوا می چرخید و من حلزون وار با اثری از آب دهان وخون-که نمی دانم از کجا و به چه دلیل بود و بر کف اتاق می ماند-به سمت در ایوان ،کشیده می شدم.

                                                            ***

سرمایی که خودش را به زور از بین درزهای در، به درون هل می داد و محکم به صورتم می خورد.با فشار سر،آن را گشودم.دانه های درشت برف که انگار پشت در تلنبار شده بود؛اشیاء پوسیده ی اتاق و لیلا را در خود محو کرد.

برف را گرمتر و خوشبوتر از هوای محبوس شده ی اتاق،حس کردم.بدنم گرم شد.آنقدر که انگار آتشی را زیر برفها روشن کرده اند!

گرما را احساس می کردم که داشت در زیر پوستم می چرخید و من،صدای ذوب شدن یخ رگهایم را می شنیدم...

***

انگار لمیده ام مقابل شومینه ی پر از آتش . چقدر می خواهم چرت بزنم و صدای لیلاست که در میان باد می پیچد؛ دوباره دارد حرف می زند.او بلند بلند می گوید و من چشمهایم را می بندم...

گوشهایم هنوز می شنوند:"...آقا!فریبا رفت.گفت که حرمت و نجابتش را برمی دارد و می رود..."

دارم خواب می بینم.همه چیز سفید،پاک ودست نخورده است وفقط روی برفهای کوچه باغ ،جای کفش های دختری به جا مانده که مثل پنجه ی آفتاب بود!

گرم شده ام...گرم...گرم...گـ ...

گفت:بخواب

گفتم:خوابم نمی بره!

به پهلو غلتید و گفت:بیام بزنم توی سرت تا بخوابی؟!

چشمامو به هم فشار دادم.خبری نبود.نه از خواب و نه از اون!همیشه این موقع از پرچین بغلی سرک می کشید روی پشت بوم ما.اما حالا...

چشم مالیدم.ای کاش خوابم می برد.نمی آمد.نه خواب و نه اون!

پاهامو جمع کردم.غلت زدم.تو خواب و بیداری غرولند کرد.فحش داد و بعد گفت:"لا اله الا الله...شیطونه می گه..."

خروپف امانش نداد؛ساکتش کرد.رفت تو خواب سومین پادشاه.هنوز کو تا هفتمی!

چشمام می سوخت و دنده هام گزگز می کردند.جرأت نداشتم.اگه تکون می خوردم...یه سوسک داشت تو پاچه شلوارم می رفت و می آمد.راه گم کرده بود.راه فرار

نداشت درست مثل من!

سایه ای دیدم.سرک کشید و... سفیدی چشماش از پرچین کناری برق می زد.آروم روی پشت بوم پرید.انگار داشت زیر لب یه چیزی می گفت.دندوناش پیدا بود.نگام

کرد.چشمامو بستم.ترسیدم چشم باز کنم و توی روم وایساده باشه!

خوب آخرش چی؟!باید مچش رو باز می کردم!رو پنجه ی پا راه می رفت.بی صدا...آروم...سوسکه رسیده بود به شکمم و حالاس که از یقه ی عرقگیرم

بزنه بیرون.از لای چشمام دیدمش.به اطراف نگاه می کرد.من که می دونستم دنبال کی می گرده! اگه می رفت طرفش، من می دونستم و اون.هرشب کارش بود.می

اومد دور پشت بوم می گشت و بعد می رفت روی خرپشته و اونوقت امشب دیگه دستش رو می شه.قبلا وقتی آقاجون می گفت:"چشم سفید بی حیا!" دلم براش می

سوخت.آخه گناه داشت.بهش نمی اومد!  بعد همه چیز رو شد.بی حیا!

او...پدر...و...

پیر مرد بر دوش پسر سنگینی می کرد.پایش را که برمی داشت و روی پله ی دیگر می گذاشت تعادلش به هم می خورد.در هفته سه بار رفت

و آمد به مطب و سختی به دوش کشیدن پدر پیر و بیمارش را تحمل کردن چهره اش را عصبی و درهم کرده بود.آنقدر پله های باریک و پیچ

و تاب خورده  او را به ستوه آورده بود که بدون اینکه خودش بفهمد در بالا و پایین کردن آنها زبانش به گله و شکایت باز می شد.گاهی نیز از

روی عمد  برای آنکه دل پرش را خالی کند آنقدر بلند می گفت که پیرمرد با تمام تلاشش برای نشنیدن باز در گوشش فرود می آمد.می دانست

که آنقدر دل نازک شده که این حرفها دلش را می شکند و به گریه اش می اندازد و از طرفی راهی برای ارام کردن فرزندش نداشت.پسر

همچنان حرف هایش را خطاب به پدر و پله های سیاه باریک می گفت در حالیکه پیرمرد سمعکش را چنان در مشتش می فشرد که پسر متوجه

آن نشود...

انتخاب

دست و پایی بلند داشت.مدام می رفت و می آمد.گاهی هم مدت ها خشکش می زد و زل زل نگاهت می کرد تا

بالاخره از رو بروی و سرت را پایین بیندازی.چشم هیچکس مثل من دنبالش نبود.اصلا به حسابش نمی

آوردند.فکر من آنقدر مشغول او شده بود که تحمل همه به خصوص اساتید از سر به هوای من تاب شد و

تذکر …مورد انضباطی…و بالاخره در معرض حذف واحد قرار گرفتن.

چاره ای نداشتم.باید انتخاب می کردم یا او ویا واحدهایی که در خطر پاس نشدن بودند!

تمامش کردم.به روی صندلی رفتم .چشمانم را بستم و با کفش…

حالا بعد از سه سال که ناخودآگاه در آن کلاس نگاهم می افتد به لکه ی گوشه ی دیوار دلم می گیرد.

هنوز پای دراز عنکبوتی در تارهای پاره تاب می خورد!